ΤΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΤΩΝ για τη ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ (Α') Λυκείου/ "Αλληγορία",ΤΙΤΟΣ ΠΑΤΡΙΚΙΟΣ (1928-) ΛΥΣΕΙΣ

Σαν έπεσε η βαλανιδιά
 άλλοι κόψανε ένα κλαδί, το μπήξανε στο χώμα
καλώντας για προσκύνημα στο ίδιο δέντρο,
άλλοι θρηνούσαν σ’ ελεγεία
το χαμένο δάσος τη χαμένη τους ζωή,
άλλοι φτιάχνανε συλλογές από ξεραμένα φύλλα
τις δείχνανε στα πανηγύρια βγάζανε το ψωμί τους,
άλλοι διαβεβαίωναν τη βλαπτικότητα των φυλλοβόλων
διαφωνώντας όμως στο είδος ή και στην ανάγκη αναδάσωσης,
άλλοι, μαζί κι εγώ, υποστήριζαν πως όσο υπάρχουν
γη και σπόροι υπάρχει δυνατότητα βαλανιδιάς.


Το πρόβλημα του νερού παραμένει ανοιχτό.

(Ποιήματα, 1998, α΄ έκδοση, 1974) 

*Το ποίημα έχει ως αφετηρία του την αρχαία ελληνική παροιμιακή φράση: Δρυὸς πεσούσης πᾶς ἀνὴρ ξυλεύεται (=άμα πέσει η βελανιδιά, ο καθένας αρπάζει τα ξύλα της). 

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

α.1. Το ποίημα εντάσσεται κατά τη γνώμη σας στην παραδοσιακή ή στη μοντέρνα 

ποίηση; 

(5 μονάδες) 

α.2. Να επαληθεύσετε την προηγούμενη απάντησή σας παραθέτοντας τρία (3) 

στοιχεία της μορφής του ποιήματος. 

(15 μονάδες) 

α.3. Το ποίημα τιτλοφορείται «Αλληγορία». Αν λάβετε υπόψη ότι «η αλληγορία 

είναι μια λογοτεχνική σύνθεση ή αφήγηση που χρησιμοποιεί τις συμβολικές πράξεις 

φανταστικών χαρακτήρων ως μέσο για να γίνει ένα μήνυμα πιο αισθητό στον 

αναγνώστη ή ακροατή», να δείξετε, με αναφορές στο κείμενο, αν ο συγκεκριμένος 

τίτλος που επέλεξε ο δημιουργός είναι επιτυχής. 

(5 μονάδες) 

β.1. Το ποίημα διαιρείται σε δύο μέρη. Να τα εντοπίσετε και να τεκμηριώσετε την 

απάντησή σας παραθέτοντας δύο στοιχεία που σας βοήθησαν να τα διακρίνετε. 

(10 μονάδες) 

β.2. Ο ποιητής παρουσιάζει τις διαφορετικές στάσεις των ανθρώπων μετά την πτώση 

της βελανιδιάς με ένα ασύνδετο σχήμα. Να το εντοπίσετε και να σχολιάσετε τη 

λειτουργία του. 

(10 μονάδες) 

ΛΥΣΕΙΣ

α1. Το ποίημα εντάσσεται στην μοντέρνα ποίηση. 

α2. Στο ποίημα εντοπίζουμε τον ελεύθερο στίχο, το καθημερινό λεξιλόγιο και την πρωτότυπη χρήση συμβόλων μέσα απο μια πολυσημία λεκτικών νοημάτων.

α3.Στο ποίημα μπορούμε να εντοπίσουμε μια αλληγορία όπως μας προϊδεάζει και ο ίδιο ο τίτλος. Συγκεκριμένα μας περιγράφονται κάποιες ανθρώπινες αντιδράσεις που πλέκουν με φανταστικό τρόπο, μια πραγματική αγωνία για το μέλλον της ανθρωπότητας, μια αγωνία που αντανακλάται μέσα απο το "πέσιμο" της "βαλανιδιάς".

β.1. Το ποίημα διαιρείται σε δύο μέρη, το πρώτο μέρος είναι "Σαν έπεσε... δυνατότητα βαλανιδιάς. " και το δεύτερο είναι "Το πρόβλημα του νερού παραμένει ανοιχτό.". Η διάκριση αυτή οφείλεται σε δύο σημεία, πρώτον στη μορφολογία του ποιήματος καθώς οπτικά έχει ένα διακριτό κενό μεταξύ του πρώτου και του δεύτερου μέρους, δεύτερον στην αλλαγή του ύφους απο το πρώτο μέρος στο δεύτερο.

β3. Ασύνδετο σχήμα ονομάζουμε την απλή παράθεση λέξεων, φράσεων ή προτάσεων, οι οποίες είναι σχετικές μεταξύ τους κατά το νόημα που περιέχουν και βρίσκονται στο λόγο η μία μετά την άλλη χωρίς κάποια συνδετική λέξη μεταξύ τους και τις χωρίζουμε με κόμμα. Στο ποίημα του Τίτου Πατρίκιου έχουν το εξής ασύνδετο σχήμα: "άλλοι κόψανε ένα κλαδί...άλλοι θρηνούσαν σ’ ελεγεία ...άλλοι φτιάχνανε συλλογές... άλλοι διαβεβαίωναν τη βλαπτικότητα... άλλοι, μαζί κι εγώ, υποστήριζαν...". 
Το ασύνδετο σχήμα το χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να παραθέσουμε με έναν τρόπο απλό, γρήγορο, κοφτό ένα γεγονός ή θέλουμε να συμπεριλάβουμε πολλά νοήματα και να τα παρουσιάσουμε ενωμένα σε ένα όλο. Στην προκειμένη περίπτωση ισχύει το δεύτερο ενδεχόμενο. Ο ποιητής μας παραθέτει ενέργειες αυτοτελείς, που φαινομενικά δεν έχουν καμιά σχέση μεταξύ τους, συνθέτουν όμως ένα κοινό ρεπερτόριο ανθρώπινης συμπεριφοράς.

copyright λύσεων: Πηνελόπη Ζαρδούκα