ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ/ ΕΚΦΡΑΣΗ- ΕΚΘΕΣΗ/ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ/ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: ΔΙΑΛΟΓΟΣ

Η αξία του διαλόγου

Ο διάλογος ως κανόνας ζωής γεννήθηκε στον τόπο αυτόν που ζούμε. Και δεν εξυπονοούμε μονάχα το φιλοσοφικό διάλογο, που στα πλατωνικά έργα δοξάστηκε αναζητώντας την ύψιστη αλήθεια. Εννοούμε και τον απλό, καθημερινό διάλογο, αυτόν που προϋποθέτει δύο ακρογωνιαίες, αμετάκλητες για τον πολιτισμό, αξίες της ζωής: πρώτο, την ύπαρξη του Άλλου με τον οποίο ο άνθρωπος μπορεί να συνάψει διάλογο, να συνομιλήσει, και, δεύτερο, τη σταθερή παρουσία της ελευθερίας, που δίνει πνευματική αξία στο διάλογο.

Πλαστήκαμε για να μην είμαστε μονάχοι. Για τούτο η καρδιά μας ασταμάτητα διψά για τους άλλους. Χωρίς το διάλογο των υπάρξεών μας η ζωή φαίνεται αδειανή, ερημωμένη, αδικαιολόγητη. Ζούμε και πλησιάζουμε τους άλλους χρησιμοποιώντας αυτό το μέγιστο δώρημα που αποθέωσαν οι αρχαίοι Έλληνες: το διάλογο. Αν δεν είχαμε φωνή, αν δεν ξέραμε να μιλάμε, και μάλιστα την ίδια γλώσσα, αν δεν χρησιμοποιούσαμε τις λέξεις με την ίδια έννοια, τότε δε θα μπορούσαμε τελικά να κερδίσουμε τους άλλους και να αναπτύξουμε δεσμούς φιλίας και αγάπης.

Ο Άλλος, λοιπόν, μας είναι απαραίτητος, γιατί ολοκληρώνει τον εαυτό μας, ολοκληρώνει το βίο μας και κάνει να βλαστήσει στον κόσμο μας ο διάλογος. Ο διάλογος δεν είναι μονάχα ανταλλαγή σκέψεων. Είναι και ανταλλαγή καρδιών. Αυτό είναι το μεγάλο μυστικό της ανθρώπινης ζωής. Χρειαζόμαστε τον Άλλο προκειμένου να αναπτυχθεί στη ζωή μας ο διάλογος. Αλλά τον χρειαζόμαστε ελεύθερο, αδέσμευτο, αυτεξούσιο και ακέραιο, που θα’ ρθει να συναντήσει εμάς, αν είμαστε αυτεξούσιοι και ακέραιοι στην ανθρωπιά μας. Διάλογος ανάμεσα σε σκλάβους δεν είναι δυνατόν να αναπτυχθεί, παρά μονάχα για να θρέψει τον καημό της ελευθερίας.

Ο διάλογος ο αληθινός είναι έργο της ελευθερίας, έργο γενναίο, ειλικρινέστατο και μέσα από αυτό το θαυμαστό ηθικό κλίμα ξεπήδησε στον ευλογημένο αυτόν τόπο που ζούμε ένα παράδοξο, σπανιότατο γλωσσικό φαινόμενο, ο δυϊκός αριθμός στη γραμματική. Εκτός από τη γλωσσική του αξία, ο δυϊκός αριθμός έχει και βαθιά ηθική αξία: φανερώνει το ελεύθερο και αρμονικό συνταίριασμα δυο ανθρώπινων υπάρξεων, τη λαχτάρα τους να αλληλογνωριστούν, να αλληλοφωτιστούν, να γεμίσουν τη μοναξιά τους, να ευρύνουν την καρδιά και τη ζωή τους ολόκληρη, να δημιουργήσουν πολιτισμό. Ο πολιτισμός αρχίζει από τη βεβαίωση του Εγώ και του Εσύ, από τη συνειδητοποίηση ότι υπάρχουμε εμείς, αλλά υπάρχει και ο άλλος, ο πλαϊνός μας. Χωρίς αυτόν τον Άλλο και η ζωή μας και η πλάση ολόκληρη θα ήταν μια τρομερή ερημιά.

(Κ. Τσιρόπουλος)

Παρατηρήσεις

Α.   Να γράψετε την περίληψη του κειμένου σε 80-100 λέξεις.

Μονάδες 25

Β1. Να εντοπίσετε τα δομικά μέρη και τη μέθοδο ανάπτυξης της 2^ης  παραγράφου του κειμένου.

Μονάδες 5

Β2. Γιατί, κατά το συγγραφέα, είναι απαραίτητη η ύπαρξη του «Άλλου»;  (Η απάντησή σας να κυμαίνεται μεταξύ 80-90 λέξεων)

Μονάδες 10

Β3. Να γράψετε τέσσερις (4) σύνθετες λέξεις με πρώτο συνθετικό τη λέξη «λόγος» και να σχηματίσετε με καθεμιά από αυτές μία πρόταση.

Μονάδες 5

Β4.  Να γράψετε μία πρόταση με μεταφορική σημασία για κάθε μία από τις ακόλουθες λέξεις: καρδιά, φωνή, κλίμα, ερημιά.       

Μονάδες 5    

                 

Γ. Παραγωγή Λόγου

 Ο διάλογος θεωρείται κεφαλαιώδης προϋπόθεση για την ουσιαστική

επικοινωνία, και την εδραίωση της δημοκρατίας. Ποια είναι η συμβολή του διαλόγου στα δύο αυτά πεδία της κοινωνικής ζωής; Να εκθέσετε τις παρατηρήσεις σας σε ένα άρθρο 350-400 λέξεων που θα δημοσιευτεί σε μαθητικό έντυπο.

Μονάδες 50